Hz. Mevlana Ney’i anlatırken;
Beni kamışlıktan kestiklerinden beri feryadımdan erkek ve kadın tüm insanlar müteessir olmakta ve inlemektedir. der.
Ney’in yapıldığı kamışı, canlı taze durduğu yerden kafi derece kuruyunca kesip çıkarırlar. Sonra ölçüsüne göre boğazını ayıklayıp göğsüne ve arkasına kızgın demirle yedi adet delik açarlar. Başına Başpare, sonuna parazvane, boğumlara da tel sarılır. Neyzen buna üflediği zaman çıkan ses insanı az çok müteessir eder.
Neyin ortaya çıkış mazisi olarak ta güzel bir mesel anlatılır;
Bir gün Resulallah Efendimiz (sav) Hz Ali (ra) ile sohbet ederken kimseye anlatmaması şartıyla ona ilahi aşkın sırlarından bahseder Hz Ali Efendimizden öğrendiği sırların ağırlığı altında adeta ezilir Taşıyamaz olduğu bu hal onu alır Medine şehrinin dışına kadar götürür. Ne kadar zamandır yürüdüğünü bilmediği çölde yolu suyu çekilmiş bir kuyuya varır.
Gönül dünyasına akmaya devam eden ilahi sırlar benliğine sığmaz olduğunda Hz Ali dayanamaz artık feyiz ve muhabbetle bezenmiş duygularını kupkuru kör kuyuya döker Hz Ali’nin dilinden dökülen sırların güzellikleriyle dolan kuyu da coşarak deruni bir heyecanla sel olur taşar Taşan suların bereketi ile kuyunun etrafında bir bir kamışlar boy verir.
Aradan günler geçer ve kuyunun başına bir çoban gelir Kamışlardan birini keser Kestiği kamışın gövdesine çeşitli yerlerinden delikler açar Sonra dudaklarına götürüp üfler Çoban nefesini verir vermez kamıştan aşıkane inleme ve feryat sesleri yükselmeye başlar Kamış her işiteni hayran bırakan seslerle birlikte ününü de yaymaktadır.
Efendimiz kalbe vecd ve heyecan veren bu sesleri duyunca işin aslını anlar Hemen Hz Ali’yi çağırıp “Sana anlattığım sırrı açıkladın mı?” diye sorar Hz Ali “Evet ya Rasulallah! O yüce sırrı kalbime sığdıramadım Suyu çekilmiş bir kuyuya söylemeye mecbur kaldım” diye cevap verir Mevlana’nın aktardığı bu hikayeye göre o kuyunun etrafında boy veren kamışlar “ney” diye bilinir .
Tüm inananların Cuması mübarek olsun.
