19 MAYISIN MAZİSİ

Pazartesi 19 Mayıs 1919 Gençlik ve spor bayramını kutluyoruz. Milli bayramlar denince nedense aklımda kuşkular oluşuyor. Bir taraftan kutlarken bir taraftan da işin aslını araştırmak, nedenini niçinini öğrenmek isteği depreşiyor.

Herhalde bunun nedeni eğitimimizde tam gerçekleri yansıtmayan, özel hazırlanmış ideolojik yaptırımlar, özel senaryolu Tarih yazımlarından olup olmadığının kuşkusu olsa gerek.

Milli mücadelemizin başlama noktası olarak lanse edilen bu tarihle ilgili gerçek bilgilere ulaştıkça konu aydınlanıyor. Tıpkı Çanakkale savaşlarının aşırı abartılması, sanki milli mücadelenin bir parçasıymış gibi gösterilmesinde olduğu gibi.

19 Mayıs 1919 tarih merkezli yakın günlere baktığımızda Ülkenin birçok yeri işgal edilmiş olduğunu görüyoruz. 9 mart 1919 da İngilizler Samsun’a da çıkarma yapmış, işgale başlamışlardı. Çünkü Samsun o dönemlerde gerçekten stratejik bir önem arz eden noktalardan biri konumundaydı.

İşgali içine sindiremeyen ve teslim olmayı reddeden bir askeri birliğin dağa çıkıp, mücadele etmeye başlaması; İngilizlere, giderek büyüyecek bir isyanın başlangıcı olduğunu düşündürmüş olsa gerek ki; İşgal kuvvetlerinin İstanbul Hükümeti üzerine baskı yaptıklarını, direnmenin, isyanın durdurulmasını yine Osmanlı kuvvetleri ile yapmaya zorladıklarını görüyoruz.

İşte bu aşamada Sultan Vahdettin, eskiden Yaveri olan Mustafa Kemal’i, çok geniş yetkilerle düzeni, işgal kuvvetlerinin istediği şekilde halletmek amacıyla Samsun’a gönderiyor. Yanına ekibini Alan Mustafa Kemal bu amaçla Samsun’a çıkıyor. (Dr. Fethi Tevetoğlu, Atatürk’le Samsun’a Çıkanlar, Yakın Tarih Ansiklopedisi, s.15-21)

Milli mücadele bittikten sonraki yıllarda da bu 19 mayıs tarihinin üzerinde durulmadığını görüyoruz. Ancak Himaye-i Etfal Cemiyeti tarafından milli mücadele şehit ve gazilerin aile ve çocukları yararına yapılan kutlamalar olarak başladığı bilgisine sahibiz. Herhalde mayıs ayının ilk haftasında Halkın hıdrellez kutlamalarının verdiği ilhamla olsa gerektir ki, bu kutlamalarla, güzel hediyeler kıyafet ve eğlencelerle insanlara neşe ve ümit vermek amaçlanıyordu. Bunu ilk akıl eden Devrin Maarif Nezareti Müfettişi olan Selim Sırrı (Tarcan) olmuş. Bir "idman Bayramı" olarak 12 mayıs 1916 da kutlanmaya başlanmış
.
19 mayıs tarihini ise ilk olarak Mustafa Kemal, nedeni ve niçini ne olursa olsun, sonuçta Anadolu ya geldiği tarih olan 19 Mayıs tarihinin, milli mücadeleye de başlama noktası, tarihi olarak anılmasına karar veriyor. Şehit, gazi, aile ve çocuklarının yararına tarihi belirli olmayan kutlamaların, artık bu tarihte milli bir bayram hüviyetinde yapılmasını arzu ediyor. Bir iki yıl resmi bir kanun haline getirilemeyen bu istek, nihayet 19 Mayıs, 3466 sayılı kanun ile 20 Haziran 1938'de “Gençlik ve Spor Bayramı” olarak kabul ediliyor.

Yine 19 mayıs kutlamalarının simgesi haline gelmiş olan “Dağ başını duman almış” marşı da Felix Korling tarafından bestelenmiş bir İsveç marşı olduğunu öğreniyoruz. İsveç dilinde orijinal adı “Tre Trallade Jantor”(Şakıyan Üç Genç Kız). Bazı bilgilere ve rivayetlere göre bu müziği ilk getiren Selim Sırrı Tarcan olmuş. (1906) Bu marşa Türkçe sözleri Ali Ulvi Elöve yazmış.(1916). İlk olarak 12 mayıs 1916 törenlerinde çalınan bu marşı Atatürk çok beğenip beraberindekilere de öğretmiş olduğunu da artık biliyoruz. Halkında beğenisini kazanan marş artık 19 mayıs törenlerinin marş müziği olarak yerini almış.

Tabii CHP nin de bu marşı 1947 de “Parti marşı” olarak benimsediğini de hatırlatalım.

İşte günümüzde tıpkı dini bayramlarda olduğu gibi artık milli bir bayramdan ziyade tatil olarak algılandığı 19 mayıs 1919 Gençlik ve spor Bayramımızın mazisi. (Güngör Uras’ın 2005 makalesinden esinti).

Milli mücadelemizde şehit düşenlerin ve gazilerin, Büyük önder Atatürk’ün Ruhları şad olsun. Kendi çıkarları ve ideolojileri için bu değerlerlimizi kullananların Ruhları da azaptan kurtulmasın.

Milletimize ve onun değerlerini benimseyen ve sahiplenen herkesin 19 mayıs Gençlik ve spor bayramını kutlarım. Allah milletimizin birliğine ve dirliğine zeval vermesin.

Her şey gönlünüzce olsun.